1806 Osmanlı Rus Savaşı
1806 Osmanlı Rus Savaşının Çıkma Sebebi Nedir
 |
| 1806 Osmanlı Rus Savaşı - Tilsit Antlaşması ve Bükreş Antlaşması |
» Osmanlı-Rus savaşı, Eflak ve Buğdan yüzünden çıktı. Eflak ve Buğdan beyleri bir ayaklanma hareketine de hazırlanmaktaydılar. Bu durumu farkeden Osmanlı Devleti, 1806'da bu beyleri azletti. Bu olay üzerine, Osmanlı Devleti, hem İngiltere'nin ve hem de Rusya'nın baskısı altında kaldı. İngiltere de Rusya'yı destekliyordu. Çünkü Fransa'ya karşı savaş devam etmekteydi. Rusya Osmanlı Devleti'ne bir ültimatom vererek, azledilen beylerin görevlerine iade edilmesini istemesi üzerine Osmanlı Devleti, Rusya'nın isteğini kabul ederek, Eflak ve Buğdan beylerini tekrar görevlerine döndürdü.
» Fransa bu sırada Osmanlı Devleti'ni Rusya'ya karşı
direnmeye teşvik etmiştir.
» Alınan netice itibariyle, Fransa için büyük bir felaket
Ruslar ve İngilizler için ise, bir diplomasi zaferiydi.
» Fakat buna rağmen, 1806 da Rus ordusu Eflak ve Buğdan'ı
işgal etti. Osmanlı Devleti de Rusya'ya savaş ilan etti. Böylece tarih kitaplarına 1806 Osmanlı Rus savaşı olarak geçen ve sonucunda imzalanacak olan Tilsit antlaşması ve Bükreş antlaşması macerası başlamıştır. Peki Tilsit Antlaşması nedir? Ya da Bükreş Antlaşması nedir? Cevaplayalım..
» Osmanlı Devleti'nin Rusya ile savaşa tutuşması,
İngiltere'yi harekete geçirdi. İngiltere, Rusya ile yaptığı savaşı durdurması
için Osmanlı Devleti'ne baskı yapmaya karar verdi.
» Osmanlı devleti İngiltere'nin isteklerini reddedince,
İngiliz donanmasının İstanbul önlerine geldi. Osmanlı Devleti direnmeye karar
verdi ve İstanbul'un savunulması hazırlıklarına başlandı.
» İngiliz donanması komutanı İstanbul önlerinde daha fazla
kalmayı tehlikeli bularak, İstanbul'dan ayrıldı. Çanakkale Boğazı'ndan geçerken
de, Osmanlı deniz kuvvetleri iki İngiliz fırkateyn'ini batırdı
» İngilizler, İstanbul önlerinde uğradıkları başarısızlığı temizlemek için Mısır'a bir çıkarma yapmaya karar verdiler. 17 Mart 1807 de 7-8
bin kişilik bir kuvveti karaya çıkararak İskenderiye'yi almaya muvaffak oldular
ise de Mehmet Ali Paşa’nın direnişiyle beraber İngilizleri teslim olmaya mecbur
kaldı.
» Osmanlı Devleti'nin İngiltere karşısında direnmesi
gerçekten işe yaradı. Çünkü, Napolyon 1807 de Friedland'da Rusya'yı yenince,
iki devlet arasında Tilsit'de antlaşma yapmak üzere barış görüşmeleri başladı. Lakin Tilsit
görüşmeleri sırasında Osmanlı Devleti'nde iki önemli iç olay meydana geldi.
Birinci olay, III. Selim'in tahttan indirilmesi ve
öldürülmesidir.
İkinci olay ise, birincinin devamı olup, IV. Mustafa'nın
tahttan indirilip II. Mahmut'un Padişah olmasıdır.
Tilsit Antlaşması
» Rusya ile Fransa arasında 1807 Tilsit (Tilsit antlaşması ismini buradan alır) ve 1808 Erfurt
anlaşmaları olmuştu. Tilsit'te Fransa, müttefiki Osmanlı Devleti' ne ve Rusya
da müttefiki İngiltere'ye ihanet etmekte tereddüt göstermemişlerdir.
Tilsit Antlaşması Maddeleri
» Fransa ile Rusya arasında imzalanan ittifak antlaşmasına
göre, üç ay içinde Osmanlı Devletile Rusya arasında, Rusya'yı tatmin edecek bir
anlaşma imzalanmazsa, iki devlet, İstanbul ve Rumeli vilayeti hariç, Osmanlı
Devleti'nin Avrupa topraklarını aralarında paylaşacaklardı.
» Lakin ilerleyen zamanlar da Rusya, Osmanlı İmparatorluğu
topraklarının Tilsit antlaşmasının kararları gereğince paylaşılması konusunu ortaya attı.
Rusya şimdi Boğazlar üzerinde israr etmekteydi. Halbuki, Boğazlar ve İstanbul,
Tilsit antlaşması görüşmelerinde de söz konusu olmuş ve Napolyon, Boğazları Rusya'ya
vermeye razı olmamıştı. Bununla beraber, yine de bu konuda Petersburg'da
görüşmeler yapıldı. Bu görüşmeler bir sonuç vermeyince de, Napolyon ile Rus
Çarı Aleksandr Erfurt'da buluştular ve görüşmelerden sonra, 12 Ekim 1808 de bir
ittifak anlaşması imza ettiler.
Erfurt Antlaşması
» Fransa, Eflak ve Buğdan'ı, Rusya'nın sınırları içine
katmasına razı oluyor, fakat geri kalan Osmanlı topraklarının, toprak bütünlüğü
kabul ediliyordu.
» Erfurt'tan sonra, 1809 yılında, barış görüşmeleri
dolayısile duraksamış olan Osmanlı-Rus savaşı yeniden başladı.
Bu olaylar olurken Osmanlı devleti ile İngiltere arasında Kala-i Sultaniye Antlaşması imzalanacaktır. Aşağıda bu konuyla ilgili kısa bir bilgi verdim. Dilerseniz daha fazla bilgi edinmek için tıklayın » Kala-i Sultaniye Antlaşması
Çanakkale Antlaşması veya Kala-i Sultaniye Antlaşması
» Gerek Tilsit antlaşması ve gerek Erfurt (görüşmeleri) "da İngiltere, Rusya'nın,
kendisine ihanet ettiğini açık olarak görmüştü. Bu durum İngiltere'yi, Osmanlı
Devletile münasebetlerini düzeltmeye sevketti. İngiltere ile Osmanlı Devleti
arasında, 5 Ocak 1809 da, Çanakkale Anlaşması veya "Kal'a-i Sultaniye’’
antlaşması imzalandı.
Çanakkale Antlaşması Maddelerine Göre
» İngiliz ticaret
gemilerine Karadeniz'de tanınmış olan sebrest ticaret hak ve imtiyazları eskisi
gibi devam edecekti.
» Hiçbir devlet barış zamanında Boğazlar'dan savaş gemisi
geçirmeye teşebbüs etmezse, İngiltere de Boğazların kapalılığına saygı
gösterecekti. Bu suretle İngiltere, özellikle Rusya'nın Boğazlar' dan Akdeniz'e
geçmesini önlemiş olmaktaydı.
» Boğazların Kapalılığı kuralı, ilk defa bir taahhüt olarak bir antlaşmaya girmekteydi. Fakat bu taahhüt sadece İngiltere tarafından alındığından, bu tarihten sonra İngiltere diğer devletleri de aynı taahhüt altına sokmaya çalışacak ve buna 1841 de muvaffak olacaktır.
» Gizli olan ittifak antlaşmasına gelince: Bu ittifaka göre
de, Fransa Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ederse veya savaş tehdidinde
bulunursa, İngiltere donanmasile Osmanlı Devleti'ni savunacaktır. Ayrıca,
İngiltere Rusya ile barış yapacak olursa, "şerefli ve avantajlı bir barış
için", Osmanlı Devletile Rusya arasında aracılık yapacaktır. Peki bu Bükreş antlaşması nedir?
Bükreş Antlaşması
» Kal'a-i Sultaniye Antlaşması (Çanakkale Antlaşması) imzalandığı sıralarda Fransa
ile Rusya'nın münasebetleri de soğumaya başlamıştı. Bu durum İngiltere ile
Rusya'yı tekrar birbirine yaklaştırdı. Napolyon Moskova seferi için
hazırlanmaya başlayınca da, Rusya Osmanlı Devleti'ne barış teklif etti. Barış
Antlaşması 16 Mayıs 1812 ‘de Bükreş (antlaşması)’de imzalandı.
Bükreş Barış Antlaşması Maddelerine Göre
» Osmanlı Devleti ile Rusya arasında sınır Prut nehri oluyor
» Rusya da Eflak ve Buğdan'dan çekiliyordu.
» Napolyon, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında barış yapılacağını anlayınca, Osmanlı Devleti'ni savaşa devam etmeye teşvik etmek istemiştir. Fakat, Osmanlı Devleti Napolyon'un Tilsit antlaşması ihanetini unutmamış ve artık Fransa'ya da güveni kalmamıştı.
Netice itibariyle 1806 Osmanlı Rus savaşı neticesinde bir çok antlaşma imzalanmıştır. Bunlar ise Tilsit Antlaşması, Erfurt Görüşmeleri ve Bükreş Antlaşmaları olmuştur. Bu antlaşmaların kısaca öz halini sizlere vermeye gayret gösterdik.
