 |
| 1828 - 1829 Osmanlı Rus Savaşı |
1821 Yunan isyanı müteakibinde 1828 - 1829 Osmanlı Rus savaşı vuku bulmuştur.
» Navarin Olayı Osmanlı-Rus münasebetlerinin bozulmasına ve
iki devlet arasında savaş çıkmasına sebep oldu.
» Osmanlı Devleti sınırlarına asker yığmaya girişti. Rusya
ise bu sırada, İran'la savaş halindeydi. İran ile Türkmen Çayı barışını yaparak
İran cephesini tasfiye etti.
» Osmanlı Devleti Rusya ile bir savaş yapacak durumda
değildi. Mora gailesi devam ediyordu ve donanması Navarin'de yakılıp yok
edilmişti. Kara kuvvetlerinin temelini teşkil eden Yeniçeri Ocağı ise, yeni
kaldırılmış ve kuvvetli bir ordu mevcut değildi.
» Rusya ile savaş 2 cephede de cereyan etti. Tuna Cephesi ve
Kafkas Cephesi, Rusların Tuna Cephesi komutanı Diebitch di. Kafkas Cephesi’nin
komutanı ise Paskievitch di.
» Rus Generali Paskievitch 1828 yılında Kars Ardahan ve
Bayezid'i düşürerek Erzurum'a yönelmişti. Saldırılarını devam ettirerek
Erzurum’u alıp Trabzon'a yöneldi.
» Tuna cephesine gelince Osmanlı Devleti'ni asıl darbe
indireceği cephe burasıydı fakat Ruslar için işleri o kadar kolay olmadı. Varna
tam üç ay Ruslara karşı direndi. Ruslar için önemli olan Balkanların kapısı
olan Şumnu’yu ele geçirmekdi fakat Şumnu ya karşı giriştikleri bütün
saldırıları püskürtüldü.
» Ruslar kendilerini toparladılar ve Rus Kuvvetleri Şumnu
aldıktan sonra 1829 Balkan Dağlarına Edirne'ye girdi. Rus ordusunun Edirne'ye
gelip İstanbul'a kadar yaklaşmasın Osmanlı başkentinde büyük telaş ve heyecana
sebep oldu.
» İstanbul’a kadar gelen Rus Genereali Die bitch de
telaşlanmıştı. Zira gerideki ana kuvvetlerle ve deniz ile teması kesilmişti.
Yani az bir kuvvetle Osmanlı devleti ile karşı karşıyaydı. Onun için hemen
Osmanlı Devleti'ne Barış teklif etti. Padişah 2 Mahmut Barış'a çoktan hazırdı.
Bu sebeple Prusya kralı’nın aracılığı yaptığı Barış teklifi hemen kabul etti.
Rusya ile barış 14 Eylül 1829 da Edirne'de imzalandı.
1829 Edirne Antlaşması
» Rusya, Tuna Cephesinde elegeçirdiği bütün toprakları
Osmanlı Devleti'ne terkederek Rusya ile Osmanlı Devleti arasında sınır, yine
Prut olarak kalıyordu. Kafkas Cephesi'nde ise, Kars, Beyazıd ve Erzurum'u yine
Osmanlı Devletine iade ediyor, yalnız Anapa, Poti, Ahıska, Ahilkelek gibi
müstahkem mevkiler Rusya'ya terkediliyordu
» Eflak ve Buğdan'a daha önce tanınmış olan ayrıcalıklar
teyid edilirken, Eflak ve Buğdan beylerinin hayat boyu seçilecekleri, Rusya'nın
onayı olmadan, bunların azledilemiyecekleri kabul ediliyordu. Ayrıca, Eflak ve
Buğdan'da oturan Müslümanlar da buradan başka yerlere nakledileceklerdi ki,
bununla, Osmanlı Devleti'nin fiili bağlantısı kesiliyor ve sadece egemenlik
bağlantısı kalıyordu.
» Rus ticaret gemilerine İstanbul ve Çanakkale boğazlarından
serbestce geçebileceklerdir.
» Edirne Barışı, Yunan sorununu da ele alıyordu. Osmanlı
Devleti Yunanistan'ın bağımsızlığını tanıyordu.
» Sırbistan’a özerklik tanınıyordu.
» Edirne Barışı ile Osmanlı Devleti Rusya'ya 137 milyon
frank savaş tazminatı ödemeyi de kabul etmiştir.
» Osmanlı Devleti, Edirne Barışı ile Rusya'ya çok fazla
toprak vermemiştir; ama Eflak ve Buğdan toprakları ile bağlarını iyiyice
zayıflatarak bu iki toprağın elden çıkmasına zemin hazırlamıştır. İkinci
olarak,Yunanistan'ın bağımsızlığının tanınması ile, bu topraklar kesin olarak
elden gittiği gibi, bağımsız Yunanistan'ın bundan sonra topraklarını, Osmanlı
Devleti aleyhine devamlı olarak genişletmeye çalışması, başka toprakların da elden
çıkmasını hazırlayacaktır.
» Edirne Barışı ile Prut sınır olmakla beraber, Rusya Tuna
nehrinin ağzında bazı küçük yerler almıştı. Rusya'nın Tuna'nın ağzına gelip
yerleşmesi Avusturya'yı hiç memnun etmemiştir.
» Rusya'nın 1828 Türkmen Çayı antlaşması ile Kafkaslara iyiyce girmesi ve hemen arkasından da 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devleti'nden bazı müstahkem mevkileri ele geçirmesi de, İngiltere'yi endişelendirdi
