 |
| Tilsit Antlaşması yada Tilsit-Erfurt Görüşmeleri |
1806 Osmanlı Rus savaşı'nın çıkması akabinde bir dizi görüşmeler antlaşmalar yapılmıştır. Bunlardan bir tanesi de Tilsit antlaşması olmuştur. Peki bu Tilsit antlaşması nedir? Tarih kitaplarında Tilsit ve Erfurt görüşmeleri olarak geçtiğini gördüğümüz bu görüşmelerin detayları nelerdir?
"III. Selim zamanında yaşanan Osmanlı-Rus ve Osmanlı-İngiliz
savaşları, zorunlu olarak kurulan üçlü ittifakın bozulması yüzünden başlamıştı.
Osmanlı devlet adamları, Rusların, Eflak ve Boğdan'ı ansızın işgal etmesini bir
türlü kabullenemedikleri için savaşa karar verip, öncelikle Rusları yenilgiye
uğratıp, Eflak ve Boğdan'ı istiladan kurtarma amacındaydı. Ardından hedefi
büyütüp Kırım'ı da geri alarak, Karadeniz'deki Rus varlığını iyice
sınırlandırmak istiyorlardı. Ancak bu suretle Boğazlar ve İstanbul'u Rus
tehdidinden kurtarmak mümkün olacaktı" (Kurşun and Hut 2013:89)
"İngilizlerle savaşın temelinde ise Mısır sorunu vardı.
İngiliz donanmasının Çanakkale boğazını geçmeyi başaramamasına rağmen, İstanbul
önlerinde hiçbir şey yapamadan geri dönüp İskenderiye'yi işgal etmesi,
Osmanlı-İngiliz savaşının fiilen başlamasına sebep oldu." (Kurşun and Hut
2013:89)
"Osmanlı Devleti'nin Fransızlar'ın rakibi olan Rusya'ya
savaş ilan etmesi, Napolyon'a ve Fransız askerlerine zafer sağladı. Osmanlı-Rus
savaşının başlamasından hemen sonra Ruslar, askeri güçlerinin büyük bir
bölümünü Osmanlı sınırlarına kaydırmak zorunda kaldı." (Kurşun and Hut
2013:89)
"Fransız ordusu harp sahasında kazanmaya devam etti.
Rus çarının Fransızlar'dan barış istemesi üzerine Napolyon ile Çar I. Aleksandr
buluştu ve 9 Temmuz 1807'de Tilsit Barış Antlaşmasını imzaladılar. Tarih
kitaplarına bu olay Tilsit ve Erfurt görüşmeleri veya Tilsit antlaşması olarak
geçecektir." (Kurşun and Hut 2013:89)
Tilsit Antlaşmasının Sonuçları
"Tilsit Antlaşması'nın Osmanlı Devleti açısından önemli
sonuçları vardı. Buna göre; Fransa, Osmanlı Devleti ile birlikte hareket etmekten
vazgeçeceği gibi, İstanbul'u Rusya ile barış yapmaya zorlayacaktı. Buna karşılık
Rusya da Fransa ile İngiltere arasında bir uzlaşma sağlanmasına çalışacaktı.
Osmanlı yönetiminin Eflak ve Boğdan'ı Ruslara terk etmeye ikna edileceğine dair
madde zaten Osmanlı-Rus savaşının başlamasına sebep olan bir durumdu. Savaşı
başlatmasına neden olan böyle bir maddeyi Napolyon'un antlaşmaya koyması, Osmanlılar
açısından dostça bir yaklaşım olarak değerlendirilmedi. Bu maddenin devamında,
Fransa, Osmanlı Devleti'ni ikna edemediği durumda ise Rusya'ya askeri yardımda
bulunacağı ifadesi yer alıyordu. Maddenin bu bendine göre Osmanlı Devleti'nin
Eflak ve Boğdan'ı Ruslara terk etmemesi durumunda, Fransız-Rus askeri
ittifakının da yolu açılmış oluyordu." (Kurşun and Hut 2013:89-90)
"Diğer önemli maddelerden birisi ise Rusya'nın
Avrupa'da Fransa'ya vereceği desteklere karşılık, Fransa'nın da Osmanlı Devleti
ile Ruslar arasında aracılık edecek olmasıydı. Bu madde Napolyon'un çizmeye
çalıştığı Avrupa ve Osmanlı stratejisinin açık bir tezahürüdür: Avrupa'da
Rusların yardımını temin etmek, Osmanlı Devleti'ne şirin görünmek, Ruslar'dan
yana hareket imkanını elinde tutmak" (Kurşun and Hut 2013:90)
"Napolyon Bonapart'ın Rusları zayıflatmak için üzerinde
durduğu diğer bir konu da Lehistan krallığını yeniden diriltmekti. Ancak söz
konusu antlaşmada Fransa bu isteğinden vazgeçmesine karşılık, Ruslar da
Dalmaçya, Cattaro ve Yedi Adalar gibi Akdeniz'deki Fransız işgalini ve
varlığını kabul edecekti. Öte yandan, Rus Osmanlı görüşmeleri bir sonuca
bağlanmazsa Napolyon, Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya'nın yanında savaşacağı
gibi topraklarını da Ruslar'la paylaşacaktı." (Kurşun and Hut 2013:90)
"Osmanlı devlet adamları, Napolyon'un bu davranışını
ikiyüzlü bir davranış olarak değerlendiriyordu. İngiliz ve Rus tehlikesine
karşı Fransa'yı da kaybetmemek için bu ikiyüzlülüğe de zorunlu olarak göz
yumuyorlardı. Fakat, bir yıl sonraki Erfurt görüşmelerinde bu iki yüzlülük
ayyuka çıktı. Her ne kadar Erfurt görüşmeleri Avrupa'nın genel siya seti
üzerine yapılıyor olsa da Rusların Osmanlı toprakları üzerindeki emellerinin Napolyon
tarafından nasıl desteklendiğini ayan beyan ortaya koyuyordu" (Kurşun and
Hut 2013:90)
"Napolyon açısından bakıldığında ise, kendisine
Avrupa'da baş ağrısı olan iki diğer büyük devlet; Avusturya ve Prusya'nın Rus
sopası ile korkutulması lazımdı. Bunu sağlamak için de Tilsit Antlaşması
esnasında Fransız-Rus dostluğunun alt yapısı oluşturuldu. 12 Ekim 1808'de Rus
Çarı I. Aleksandr ile Napolyon Bonapart arasında yapılan Erfurt görüşmelerinde
bu yakınlaşma pekiştirildi" (Kurşun and Hut 2013:90)
Netice itibariyle bu yazımızda Tilsit Antlaşmasının ne olduğunu? Hangi devletler arasında olduğunu, Tilsit antlaşmasının maddelerinin neler olduğundan bahsettik.
Kaynakça
Kurşun, Zekeriya, ve Davut Hut, ed. 2013. Osmanlı
Tarihi (1789-1876). 1. bs Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fakültesi Yayını.
.jpg)
){kind=link}